Kalite kontrol ölçümlerinde sistematik yapılan hatalar
Sistematik hatalar, gerçek büyüklükleri ve yönleri tam olarak bilinmediği için uygulanmayan düzeltmeler (yönü belli olmadığı için sonuca katılamaz) olarak kabul edilebilir. Sabit koşullar altında yapılan tekrar ölçümlerdeki sistematik hatalar ne azaltılabilir ne de büyüklükleri tahmin edilebilir. Bu durum bir sistematik hatanın temel özelliğidir. Sistematik hataların pek çoğu aşağıdaki yolların kullanılmasıyla azaltılabilir veya yok edilebilir:
– Ölçüm metodunun seçiminde dikkat gösterilmesi,
– Hatanın yön ve büyüklüğünü belirleyecek bir kalibrasyon süreci geliştirilmesi,
– Etki miktarı belli bir değere getirildikten sonra tekrarlanan ölçümler yapılması.
(Örneğin, kalibrasyon sıcaklığının altındaki ve üzerindeki değişik sıcaklıklarda tekrar ölçümler yapıldıktan sonra, sonuçların kalibrasyon sıcaklığına göre hesaplanması, cihazın kalibre edilmiş olduğu sıcaklığın dışındaki sıcaklıklarda yapılan ölçümlerin etkisini en aza indirir.)
Sistematik hataların önemli kaynaklarından biri de, ölçüm cihazı ile ölçülen özellik arasındaki etkileşimdir. Örneğin, temas probu kullanan bir boyut ölçme cihazında, prob ölçülen yüzeye bastırılır. Bu da ölçümü yapılan özelliğin uzunluğunu azaltır. Bir başka örnek, aynı uzunluğun, yüksek çözünürlüğü olan bir temas probu ile ölçüldüğündeki değeri, ışık kaynağı kullanan bir cihaz ile ölçüldüğündeki değerinden farklıdır.
Aradaki farkın nedeni, ışığın yansıyıp döndüğü yüzey ile, probun bastırıldığı yüzeyin farklı olmasıdır. Her iki ölçüm de doğrudur, ancak ölçümü yapılan özellikler farklıdır. Bugün bir çok ölçüm cihazı elektronik amplifier ve elektro-optik göstergeler veya bilgisayar bağlantıları kullanır. Bu cihazlar, ana güç kaynağından gelen indüktif akımlardan, elektronik devrelerdeki düzensizliklerden, cihazın kalibrasyon sıcaklığı ile ölçümün yapıldığı sıcaklık arasındaki farklardan, skala hatalarından, ısınmalardan etkilenebilir.
Mekanik sistemlerde ise, dişlilerde boşluklar, sivri uçlarda (knife-edge) hatalar, basınç ve sıcaklığa bağlı genleşmeler olabilir. Genellikle, kalibrasyon sertifikalarına kalibrasyon laboratuvarları tarafından yazılmış olan belirsizliklerin dışında kalan sistematik belirsizlik bileşenleri, yapılan ölçümlere, cihaz imalatçısının Spesifikasyonları ve mühendislik, fizik ve kimya yasalarına dayalı hesaplamalara göre tahmin edilir. Operatör hataları genellikle sistematik hatalardır ancak tesadüfi operatör hataları da olabilir. Algılama yeteneği, ayar yeteneği, gösterge bölüntülerini görme yeteneği, temel bazı operatör etkileridir.
Sistematik hatalar, daha yakından bakılması ve üzerine gidilmesi gereken hatalardır. Aynı ölçünün, çözünürlükleri yakın olan iki farklı sistem ile ölçülmesi, sistematik hataların belirlenmesinde yardımcı olabilir. Diğer bazı güçlü araçlar ise, yeterlilik testleri ile laboratuvarlara arası karşılaştırmalardır. Okuma hataları (göstergenin gösterdiği değerden farklı bir değerin kaydedilmesi), yazım hataları, hesaplama hataları, yanlış katsayıların kullanılması hataları vb. birçok başka hata ‘sehven’ yapılmış hatalardır. Bunlara tam olarak sistematik hatalar denilemez.
Bu hatalar daha iyi laboratuvar uygulaması ve dikkatli çapraz kontroller ile giderilmelidir. Bir gösterge değeri kaydedildikten sonra, kaydedilen değerle göstergenin yeniden karşılaştırılması, tüm kayıt ve hesapların başka biri tarafından kontrol edilmesi tavsiye edilen yöntemlerdir.
Maneger – I want to be like a pro
After years of Professional Studies, he decided to share his knowledge for those who want to be Professional